Adorno's
“autoritaire persoonlijkheid” is, vanuit psychologisch oogpunt,
meermalen onderzocht. Beroemd is het Amerikaanse onderzoek, op
behavioristische leest geschoeide, onderzoek, waarbij de, betaalde,
proefpersonen, stroomstoten toedienden aan deelnemers, die een vraag
uit de test foutief beantwoordden. De kracht van de stroomstoot werd
groter, naarmate het aantal fouten toenam. Het zei gezegd: de
proefpersonen, die simuleerden dat ze een stroomstoot kregen, waren
niet zichtbaar, wel was het geschreeuw en gekerm duidelijk te horen,
en ze moedigden hun kwelgeesten aan om door te gaan. Uiteindelijk was
de toegediende dosis (op papier) dodelijk.
Een
aantal proefpersonen ging door “tot het gaatje”, anderen haakten
af. Toch kon men concluderen, dat alle proefpersonen de bestraffing
accepteerden en veel verder gingen, dan ze voor zichzelf voor
mogelijk hielden.
In
de film “Ghostbusters” komt dit experiment terug. Een fout
“telepatisch' antwoord, wordt “beloond” met een stroomstoot. De
hoofdpersoon is uiterst selectief bij deze “beloningen”,
uitsluitend om bij een jonge studente in het gevlei te komen.
Toen
de rapporten over deze “schokkende experimenten” naar buiten
kwamen, schrok menigeen van de zichtbaar gemaakte “autoritaire
persoonlijk”, d.w.z. Een individu, dat bereid is orders uit te
voeren en richtlijnen, zonder vragen te stellen, te volgen. “Befehl
ist Befehl” and “Sir, yes Sir!” Het leger,
beveiligingsbedrijven en multinationals screenen sollicitanten op dit
aspect en dit is vaak bepalend voor de carrière of afwijzing.
Toen
men van de eerste schrik bekomen was, zwol de kritiek aan. Misschien
gedroeg een proefpersoon in een test-situatie en een vaste
proefopstelling, zich zo gewelddadig, maar in
maatschappelijke/sociale situaties speelden heel andere factoren een
rol: geweten, normen en waarden, respect en sociale controle. Het
bleek, dat proefpersonen, die geïnformeerd waren over de aard van
het experiment, afhaakten of niet op kwamen dagen. Triomfeert de
menselijkheid?
We
zitten allemaal in dit experiment. Onze deelname is bepalend voor ons
welzijn. De pijn wordt geleden ver buiten ons gezichtsveld en we
voelen ons daarom niet verantwoordelijk voor de gevolgen van onze
keuzes. Wij straffen onze proefpersonen onnadenkend, achteloos,
anoniem, gewelddadig, vernietigend en letterlijk gewetenloos. Zonder
het te weten is elke hap aan het kerstmaal het restant, van een
levend dier en maakt het onderdeel uit van “Slaughterhouse Earth”;
de groenten en rozen gekweekt in Pakistan en Kenia door,
onderbetaalde, boerenvrouwen zijn illustratief voor het uitbuitende
karakter van het mondiale kapitalisme en is de kerstboom, zoals onze
eigen spaarzame natuur, ten dode opgeschreven. De versiering, de
bloemen zijn, net als het pakpapier, bij voorbaat verkreukt.
Aan
de kerstdis schenken we elkaar de nieuwe “smartphone” en
“tablet”. We weten niet, en handelen dus zonder te weten, dat
zeldzame metalen nodig zijn als nikkel en coltan. De winning ervan
vernietigt de natuur en het menselijk ecosysteem. Onder onze ogen en
op ons mobiel aanschouwen we de oorlogen, die er in Afrika worden
uitgevochten om het bezit van diamant-, goud- en nikkel mijnen. De
eerste doden voor de nieuwe generatie Ipad zijn al gevallen en jonge
kinderen worden gebruikt als slaven, prostituees en soldaten in
afgelegen gebieden. Toch geven we elkaar goud en diamanten kado, ook
al kleeft er bloed en zweet van de Afrikaanse jeugd aan. Bij elke fles
parfum, zo mooi verpakt, zou het overlijdensbericht van een walvis
moeten plaatst.
Ons
handelen zou je kunnen omschrijven, als het gooien van een steen over
een muur. Zonder te weten, wat er aan de andere kant gebeurt; op wat
geschreeuw en pijn na, wat we dempen met collectes, projecten,
in-entingscampagnes en Fair Trade. Van eerlijk delen is nog steeds
geen sprake en onze onwetendheid veroorzaakt enkel lijden, wanneer we
blijven, weigeren, zoals de kardinalen op bezoek bij Galileo Galilei,
om over de muur te kijken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten