Friedrich Wilhelm Nietzsche

Nietzsche wenste zijn medemensen ongemak, problemen en tegenstand toe. Dit waren de treden naar Den Werkelijken Mensch. Door ze te overwinnen was groei mogelijk. Zijn leven in de bergen, was daarvan een voorbeeld. Nergens anders wordt de werkelijke opdracht duidelijker dan door sneeuw en bergtoppen, die je beklimmen moet. Het ergste wat de mens bij tegenslag kan doen, is de toevlucht zoeken tot alcohol. Het dempen van problemen is geen geschikte oplossingsmethode."Water is altijd voldoende!", hield hij zijn publiek voor.

Nietzsche is even belangrijk voor het West-Europese denken als Marx, Freud en Einstein. Hij adoreerde zijn vader, een dorpspredikant. Toen hij vijf jaar was, overleden kort na elkaar zijn vader en zijn jongere broer. Hij groeide op in een vrouwenomgeving, toen ze verhuisden naar Naumburg. Na de kostschool wilde Nietsche theologie studeren in Bonn. Hier zien we het eerste breekpunt in zijn denken. Hij breekt met het Christendom en choqueert zijn familie als hij weigert aan de eucharistie-viering deel te nemen. "Gott ist tot, er bleibt tot. Wir haben ihm umgebracht", schrijft hij polemisch.

Het Christendom is gebaseerd op medelijden en beperkingen en hindert de mens in zijn ontwikkeling. De rest van zijn werkzame leven zal hij proberen de normen en waarden te omschrijven, die de mens in zijn ontwikkeling sturen. Normen en waarden voor het post-Christelijke tijdperk. Macht en de wil daartoe is de motor voor de mens. De mens bevindt zich tussen het dier en de Übermensch in. De levensontkennende slavenmentaliteit van de Joods-Christelijke traditie heeft volgens Nietzsche afgedaan. Het is de opdracht van de mens nieuwe paden te kiezen, zijn menselijke beperkingen te overwinnen en een Übermensch te worden. De werkelijke mens. Na een vervolgstudie in Leipzig (filologie) werd hij in 1869 hoogleraar aan de universiteit van Basel.

Hier raakt Nietzsche betoverd door de muziek van Richard Wagner. De menselijke helden bij Wagner, zijn niet aan goden onderworpen, maar zoeken hun eigen lotsbestemming. In zijn opera's komt de "Wille zur Macht", als zelf-scheppende kracht van de mens naar voren. Nietsche verkeert regelmatig in Wagner's gezelschap. De opera Parcival, die Adolf Hitler zo waardeerde, leidt tot een breuk. Nietzsche wordt fysiek ziek tijdens de premiëre en verlaat de zaal. Wagner heeft hem dit nooit vergeven. Nietzsche zag teveel Christelijke elementen in Parcival, elementen die hij verfoeide en als hinder zag voor de persoonlijke ontwikkeling. Nietzsche zou je kunnen zien als de eerste Europeaan. Hij verafschuwde elke vorm van nationalisme. Behalve van Wagner raakte hij in de ban van Arthur Schopenhauer, wiens atheïstische metafysica van de Wil, hij min of meer overnam. Schopenhauer bepleitte een ascetische "apollonische" levenshouding. Schopenhauer beschouwt de wil en menselijke verandering als bronnen van ongeluk en pijn. Men kon alleen maar streven naar zo min mogelijk pijn. Nietzsche daarentegen was een voorvechter van een dionysische bevestiging van de levenswil. Dit strijdlustige concept, van een voortdurende bevestiging van macht, verwoordde hij als de Übermensch.

Nu de waarden van het Christendom waren verdwenen, zette Friedrich Nietsche zich tot taak om een nieuwe waardenstructuur voor de mens op papier te zetten. Zijn toon wordt polemisch, maar hij raakt steeds meer geïsoleerd. Hij zegt zijn baan aan de universiteit op en verblijft 's zomers in de Alpen en 's winters aan de Italiaanse en Franse kust. In Turijn stort hij in. Hij ziet een paard uitglijden en schiet te hulp. Dit het breekpunt. Nietsche wordt officiëel krankzinnig verklaard en tot zijn dood in 1900 door zijn zuster Elisabeth verpleegd. Hij is bij overlijden 55 jaar oud. De oorzaak voor deze instorting zou een syfilisbesmetting zijn, die hij in zijn studententijd had opgelopen. Nietsche was als kind echter al ziekelijk en in zijn volwassen leven raakte hij steeds meer gehandicapt en bedlegerig.

Velen zagen Nietzsche als atheïst. Dat is echter onjuist. Het geloven in een dode God, is iets anders dan het geloof dat God niet bestaat. Na zijn dood is het zijn zuster Elisabeth, die zich met de uitgave van zijn boeken en resterende aantekeningen bemoeit. Zij is een overtuigd Nazi en Hitler-adept. Zij redigeert de aantekeningen om ze aan de tijdgeest aan te passen. Het sterfhuis wordt een schrijn, die door hooggeplaatste nazi's, waaronder Adolf Hitler werd bezocht. Hierdoor is Friedrich Nietzsche na de Tweede Wereldoorlog als nazi-ideoloog neergezet. Niets is minder waar. Alleen al het nationalisme, dat door de Nazi's werd gemanipuleerd en uitgebuit, zou hem een doorn in het oog zijn geweest. Nietzsche ging het om kritische, persoonlijke zelfontplooing, los van de traditionele christelijke waarden, niet om de legitimering van Untermenschen en genocide.